Warunek wstępny dla walidacji procesu sterylizacji – kwalifikacja IQ OQ PQ sterylizatora
Kwalifikacja Instalacyjna (IQ) i Kwalifikacja Operacyjna (OQ) sterylizatora ma na celu uzyskanie udokumentowanego dowodu, że sterylizator został dostarczony i zainstalowany zgodnie ze specyfikacją oraz działa poprawnie w zakresie jego planowanego wykorzystania. W tej części kwalifikacji weryfikuje się sposób podłączenia sterylizatora, sprawdzany jest przebieg zaprogramowanych cyklów pracy urządzenia, testowane są kluczowe funkcje i alarmy urządzenia. Podczas Kwalifikacji Procesowej (PQ) sterylizatora sprawdzane jest działanie sterylizatora w rzeczywistych warunkach jego pracy tj. z wykorzystaniem typowych wsadów, które będą w przyszłości poddawane procesowi sterylizacji termicznej. W PQ badana jest skuteczność penetracji ciepła do punktów wsadu, do których para dociera najtrudniej, a pakiety testowe umieszcza się w najzimniejszym punkcie autoklawu wyznaczonym w trakcie Kwalifikacji Operacyjnej (OQ).
W przypadku funkcjonujących już sterylizatorów, gdy użytkownik „dodaje nowy wsad sterylizacyjny”, wprowadza zmiany w przebiegu procesu sterylizacji (modyfikuje temperaturę lub czas sterylizacji), wprowadza zmiany sposobie pakowania wyrobu, czy schemacie załadunku komory sterylizatora, kwalifikację urządzenia PQ (walidację nowego procesu sterylizacji) najczęściej prowadzi się z pominięciem kwalifikacji IQ i OQ.
Znaczenie walidacji procesu sterylizacji
Skuteczność procesu sterylizacji nie może być w pełni zweryfikowana przez wykonanie badań mikrobiologicznych nawet znacznej ilości próbek produktu/wsadu poddanego procesowi sterylizacji. Z tego względu procesy sterylizacji podlegają walidacji. Wymagania odnośnie konieczności prowadzenia walidacji procesów sterylizacji dla wyrobów medycznych i farmaceutycznych zamieszczone zostały m.in. w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie Dobrej Praktyki Wytwarzania (GMP), normie ISO 13485 – standardzie opisującym wymagania dotyczące systemów zarządzania w wytwarzaniu wyrobów medycznych, wytycznych dotyczących sterylizacji w placówkach medycznych publikowanych cyklicznie przez Państwową Inspekcję Sanitarną. Walidacja procesów sterylizacji jest jedynym akceptowanym obecnie podejściem pozwalającym na zwalnianie parametryczne wsadu poddanego procesowi sterylizacji.